Έξι μέτρα κάτω από το έδαφος, σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της Αθήνας, στην οδό Κοραή, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της ναζιστικής κατοχής και θηριωδίας. Τα κρατητήρια της Kommandatur.

Στα υπόγεια του καταφυγίου που φτιάχτηκε λίγα χρόνια πριν τον πόλεμο για να προστατέψει από τους βομβαρδισμούς όσους θα βρίσκονταν σε αυτό, φυλακίστηκαν και κρατήθηκαν χιλιάδες συμπολίτες μας στα χρόνια που κράτησε η κατοχή. Άντρες, γυναίκες και παιδιά από την ηλικία των 14 μόλις ετών, Έλληνες αλλά και ξένοι, ήταν ανάμεσα σε όσους είχαν την ατυχία να πέσουν στα χέρια των Γερμανών κατακτητών για λόγους που ξεκινούσαν από την αντιστασιακή δράση, μέχρι και τη μη στάση σεβασμού και προσοχής απέναντι στους διερχόμενους Γερμανούς στρατιώτες.

Άλλοι για μια μέρα, άλλοι για μήνες έως και χρόνο, πέρασαν τις ζοφερές μέρες και νύχτες τους στα σκοτεινά υπόγεια του κτιρίου της οδού Κοραή 4, αφήνοντας αρκετοί από αυτούς ανεξίτηλα τα σημάδια τους στους τοίχους των δύο υπογείων καταφυγίων.

Το κτίριο που ολοκληρώθηκε το 1938 για λογαριασμό της Εθνικής Ασφαλιστικής διέθετε, σύμφωνα με τους τότε νόμους, υποχρεωτικά και υπόγειο αντιαεροπορικό καταφύγιο.

Η συγκεκριμένη υπόγεια κατασκευή ξεκινούσε 6 μέτρα κάτω από τη γη και διέθετε δύο υπόγειους χώρους με ειδικής κατασκευής πόρτες που έκλειναν αεροστεγώς ενώ τα δύο υπόγεια επικοινωνούσαν μεταξύ τους και με το υπόλοιπο κτίριο με εσωτερική σκάλα. Υπήρχε πρόβλεψε στο εσωτερικό τόσο για πρόσβαση σε νερό με δεξαμενές, αλλά και σε τουαλέτες.

Λίγα χρόνια μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής ήρθε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και τα γερμανικά στρατεύματα που μπήκαν στην Αθήνα στις 27 Απριλίου του 1941 προχώρησαν λίγες μέρες αργότερα σε επίταξη ολόκληρου του κτιρίου.

Τα υπόγεια καταφύγια μετατράπηκαν σε κρατητήρια ενώ διαμορφώθηκαν ανάλογα για το σκοπό αυτό.

Μάλιστα την τελευταία περίοδο της κατοχής, θάλαμος που επικοινωνούσε εσωτερικά με το χώρο των στρατιωτών έγινε αποκλειστικά μέρος φύλαξης των κρατούμενων γυναικών με ότι συνεπάγεται αυτό για την πρόσβαση και τις διαθέσεις που μπορεί να είχαν οι Γερμανοί στρατιώτες επί των κρατουμένων.

Οι μαρτυρίες των ανθρώπων τις εποχής μιλούν για σκοτεινούς θαλάμους με ελάχιστο φωτισμό, κρύους και υγρούς τους χειμώνες, ζεστούς σε αποπνικτικό βαθμό το καλοκαίρι. Οι κατακτητές ήξεραν να δημιουργούν συνθήκες κόλασης στους κρατουμένους, κόβοντας την πρόσβαση στο νερό, ενώ αρκούσαν λίγες μόνο μέρες εκεί μέσα για να χάσεις την αίσθηση του χρόνου σε ένα περιβάλλον εντελώς απομονωμένο από τον έξω κόσμο.

Μόνη τους διέξοδος οι τοίχοι αυτού του κολαστήριου που οι κρατούμενοι άφησαν τα ίχνη τους. Με ότι αιχμηρό αντικείμενο είχαν διαθέσιμο έγραψαν για τον εαυτό τους, άφησαν μηνύματα για τους επόμενους, μίλησαν για την άδικη κράτησή τους, για την ελευθερία ή το θάνατο τους.

Χιλιάδες μηνύματα γράφτηκαν στους τοίχους και πολλές φορές οι κατακτητές έβαφαν του τοίχους απλά και μόνο για να ξαναγεμίσουν από το πόνο και την ελπίδα των ανθρώπων που κρατήθηκαν στα σκοτεινά υπόγεια της οδού Κοραή 4.

Σήμερα εκατοντάδες από αυτά σώζονται στους τοίχους των καταφυγίων, απόδειξη των όσων τραγικών γεγονότων συνέβησαν εκεί στα χρόνια της κατοχής. Μαζί βρίσκονται και πολλά αντικείμενα από εκείνες τις μέρες που η οι συντηρητές που ανέλαβαν την ανάδειξη και διατήρηση αυτού του ιστορικού χώρου, βρήκαν και έσωσαν από τον αφανισμό.

Μαζί έχει σωθεί και μία τεράστια ναζιστική σημαία που την περίοδο της κατοχής βρισκότανε στον ιστό στην κορυφή του κτιρίου.

Ο αποκαταστημένος ιστορικά υπόγειος χώρος είναι ανοιχτός για το κοινό με ελεύθερη πρόσβαση από το 1991 όπου εγκαινιάστηκε από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.

Από εκείνη τη μέρα, δεκάδες άνθρωποι που είχαν περάσει χρόνο στα κρατητήρια της Kommandatur, έτυχε να περάσουν έξω από το χώρο ιστορικής μνήμης. Οι περισσότεροι δεν τόλμησαν ποτέ να κατέβουν ξανά τις σκάλες των υπογείων. Οι μνήμες όπως είπαν, ήταν πολύ δυνατές για να το κάνουν.

Κάποιοι λίγοι όμως το τόλμησαν και μετέφεραν τις εμπειρίες τους στους ανθρώπους του μνημείου. Εμπειρίες δύσκολες και σκοτεινές που δύσκολα μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους.

Στην ιστοσελίδα www.korai4.gr υπάρχουν όλες οι πληροφορίες που θα χρειαστεί ο αναγνώστης να ξέρει πριν φτάσει στο ιστορικό χώρο. Φωτογραφίες αλλά και βίντεο θα βοηθήσουν ακόμα και αυτούς που δεν θα μπορέσουν να τον επισκεφτούν να δούνε με πολλές λεπτομέρειες και να καταλάβουν το τι ακριβώς υπάρχει εκεί.

Οι μέρες και ώρες επίσκεψης είναι από Τρίτη έως Σάββατο, από 9:00 έως 14:00 ενώ η πρόσβαση γίνεται εύκολα με το σταθμό Προπύλαια του Μετρό.

Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι 2109099416