Νέες ανοσοθεραπείες χτυπούν τον καρκίνο

Οι ασθενείς με λέμφωμα Hodgkin ανταποκρίθηκαν σημαντικά

Δύο νέα παρεμφερή αντικαρκινικά φάρμακα, που δοκίμασαν ξεχωριστά αμερικανοί γιατροί, κατέγραψαν σημαντική επιτυχία στην αντιμετώπιση του λεμφώματος Hodgkin, ενός είδους αιματολογικού καρκίνου των λεμφοκυττάρων. Οι νέες ανοσοθεραπείες ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς, ώστε να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα στον λεμφικό ιστό.

Το 87% των ασθενών της πρώτης κλινικής δοκιμής του ενός φαρμάκου υπήρξε πλήρης (στο 17%) ή μερική υποχώρηση του καρκίνου. Στο δεύτερο φάρμακο το 66% των ασθενών εμφάνισε μερική ή ολική (στο 21%) υποχώρηση του καρκίνου. Είναι πάντως ακόμη νωρίς για να πει κανείς πόσο αποτελεσματικά θα αποδειχθούν τα δύο φάρμακα σε βάθος χρόνου και πόσο θα παρατείνουν τη ζωή των ασθενών, αν και οι πρώτες ενδείξεις είναι άκρως ενθαρρυντικές.

Οι νέες ανακοινώσεις αποτελούν από τις πιο θεαματικές επιτυχίες μέχρι σήμερα της ανοσοθεραπείας, η οποία αξιοποιεί στο έπακρο τις φυσικές άμυνες του οργανισμού για να εξοντώνει τα καρκινικά κύτταρα. Και σε άλλες περιπτώσεις ανοσοθεραπείας έχουν πρόσφατα αναφερθεί επιτυχίες, αλλά οι νέες μελέτες στην περίπτωση του λεμφώματος Hodgkin ξεχωρίζουν, επειδή σχεδόν όλοι οι ασθενείς και μάλιστα αυτοί που εμφάνιζαν ιδιαίτερα ανθεκτικές μορφές της νόσου, εμφάνισαν σημαντική ανταπόκριση.

Το λέμφωμα Hodgkin είναι ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους στα παιδιά και στους νέους ενηλίκους. Αν και συχνά η νόσος αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με τις υπάρχουσες θεραπείες, περίπου το ένα τέταρτο των ασθενών τελικά εμφανίζουν ξανά επιδείνωση.

Στην πρώτη περίπτωση, οι ερευνητές, με επικεφαλής την Μάργκαρετ Σιπ του Αντικαρκινικού Κέντρου Ντέινα Φάρμπερ των ΗΠΑ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό «New England Journal of Medicine», σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters και τους «Times» της Νέας Υόρκης, καθώς και παράλληλη ανακοίνωση στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αιματολογίας στο Σαν Φρασνσίσκο.

Η δραστική ουσία της εταιρείας Bristol-Myers Squibb, που ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα, λέγεται νιβολουμάβη (nivolumab) και ήδη ξεκινά μια δεύτερη μεγαλύτερη κλινική δοκιμή της. Η νιβολουμάβη είναι ένα αντίσωμα που μπλοκάρει μια πρωτεΐνη (PD-1) στην επιφάνεια των κυττάρων-Τ, η οποία λειτουργεί ως «φρένο» του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτρέποντας έτσι στα τελευταία να αναγνωρίζουν πλέον τα καρκινικά κύτταρα, τα οποία αλλιώς «καμουφλάρονται» περνώντας απαρατήρητα.

«Αυτό που καθιστά ιδιαίτερα ενθαρρυντικά τα πρώτα αυτά αποτελέσματα, είναι ότι επιτεύχθηκαν σε ασθενείς που είχαν εξαντλήσει κάθε άλλη θεραπευτική επιλογή», όπως η χημειοθεραπεία, δήλωσε η Μάργκαρετ Σιπ. Όπως είπε, είναι επίσης σημαντική η διάρκεια ανταπόκρισης στο νέο φάρμακο, καθώς, πάνω από ένα έτος μετά τη θεραπεία, η πλειονότητα των ασθενών τα πάνε πολύ καλά.

Από τους 23 ασθενείς της κλινικής δοκιμής, οι τέσσερις δεν εμφάνισαν κανένα ίχνος καρκίνου μετά την χορήγηση του φαρμάκου-αντισώματος, ενώ οι 16 είχαν μερική βελτίωση και οι όγκοι τους συρρικνώθηκαν σε λιγότερο από το μισό αρχικό μέγεθός τους. Έξι μήνες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, το 86% των ασθενών ήσαν εν ζωή, ενώ μετά από ένα έτος οι περισσότεροι συνεχίζουν να τα πάνε καλά.

Στο 22% των ασθενών υπήρξαν σχετικά σοβαρές παρενέργειες, όπως φλεγμονή στο πάγκρεας, τους πνεύμονες ή το έντερο, αλλά κανένας δεν εμφάνισε παρενέργειες απειλητικές για τη ζωή του εξαιτίας της χορήγησης του φαρμάκου.

Στη δεύτερη περίπτωση, ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ. Κρεγκ Μόσκοβιτς του Αντικαρκινικού Κέντρου Μεμόριαλ Σλόαν Κέτερινγκ, δοκίμασαν τη νέα δραστική ουσία Keytruda (pembrolizumab) της φαρμακοβιομηχανίας Merck. Πρόκειται επίσης, όπως και στην πρώτη περίπτωση, για έναν αναστολέα της πρωτεϊνης PD-1, που «απελευθερώνει» το ανοσοποιητικό σύστημα από τα δεσμά του, ώστε να κάνει τα «μαγικά» του.

Από τους 29 ασθενείς της πρώτης μελέτης, οι έξι (το 21%) εμφάνισαν πλήρη υποχώρηση του καρκίνου μετά από έξι μήνες θεραπείας, σε τέσσερις ασθενείς ο καρκίνος επιδεινώθηκε, ενώ στους υπόλοιπους υπήρξε μερική βελτίωση.

«Το φάρμακο είναι εντυπωσιακό και γίνεται καλά ανεκτό», δήλωσε ο Μόσκοβιτς. Η πιο συχνή παρενέργεια ήταν μια δύσπνοια. Το Keytruda έχει ήδη εγκριθεί κατά του μελανώματος, ενώ τώρα δοκιμάστηκε για πρώτη φορά σε καρκίνο του αίματος. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη δοκιμές του εναντίον άλλων καρκίνων με συμπαγείς όγκους (πνευμόνων, μαστού, ουροδόχου κύστης, στομάχου, λαιμού κ.α.).