Το ελληνιστικό «Game of Thrones»: Οι Πόλεμοι των Διαδόχων του Αλεξάνδρου

Η τηλεοπτική σειρά του ΗΒΟ, «Game of Thrones» έχει συναρπάσει τους τηλεθεατές σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, οι οποίοι αναμένουν εναγωνίως τη συνέχεια του αδυσώπητου αγώνα για την κατάκτηση του «Σιδερένιου Θρόνου» του Westeros επί της οθόνης. Τα βιβλία fantasy λογοτεχνίας του Τζ. Ρ.Ρ. Μάρτιν – η οποία κάποτε θεωρούνταν ως «αποκλειστικότητα» της αποκαλούμενης «geek» κουλτούρας- έχουν γίνει πλέον mainstream, καθώς είναι πάρα πολλοί αυτοί που τα διαβάζουν επιζητώντας να μάθουν την εξέλιξη της ιστορίας άμεσα, μη μπορώντας να περιμένουν για τα νέα επεισόδια της σειράς.

Ένα από τα βασικά «συστατικά» της συνταγής επιτυχίας της σειράς είναι η ίντριγκα και η μηχανορραφία που, μαζί με την ένοπλη αντιπαράθεση, χαρακτηρίζουν τον μέχρι τελικής πτώσης αγώνα μεταξύ των ευγενών οίκων για τον θρόνο. Ωστόσο, δεν είναι τυχαίο το αξίωμα ότι η πραγματικότητα πολύ συχνά ξεπερνά την πιο ξέφρενη φαντασία: ανά διαφορετικές περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας υπήρξαν πραγματικοί αγώνες για τον θρόνο και την εξουσία οι οποίοι κάνουν το «Game of Thrones» να μοιάζει μπροστά τους...παιδικό παραμύθι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, προερχόμενα από την ελληνική ιστορία είναι η βυζαντινή περίοδος (δεν είναι άλλωστε τυχαίος ο όρος «byzantine» που χρησιμοποιείται στην αγγλική γλώσσα για να περιγράψει δαιδαλώδεις πολιτικές μηχανορραφίες), αλλά και τα ελληνιστικά χρόνια- και ειδικότερα οι Πόλεμοι των Διαδόχων και των Επιγόνων.

Στο «Game of Thrones» η «θύελλα» ξεκινά όταν πεθαίνει ο βασιλιάς Ρόμπερτ Μπαράθεον (αν και καταλύτης για τα γεγονότα που οδηγούν εκεί είναι ένας άλλος θάνατος προηγουμένως, αυτός του Τζον Άριν). Ο θάνατος του Μ.Αλεξάνδρου αποτέλεσε το αντίστοιχο έναυσμα του ελληνιστικού «Game of Thrones», καθώς ο αγώνας για την επικράτηση άρχισε άμεσα, με τον Περδίκκα – στον οποίο ο Αλέξανδρος είχε παραδώσει το δαχτυλίδι- να έχει τις μεγαλύτερες φιλοδοξίες, αποτυγχάνοντας ωστόσο να τις κάνει πραγματικότητα. Ο Ευμένης ο Καρδιανός, σύμμαχός του, αποτέλεσε έναν ισχυρό διεκδικητή, με σημαντικότερο αντίπαλό του τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, που, με τη σειρά του- μετά την επικράτησή του επί του Ευμένη- πήρε στη συνέχεια το πλεονέκτημα, με τη συνδρομή του γιου του, Δημητρίου του Πολιορκητή. Το όραμά του έλαβε τέλος στη μάχη της Ιψού- ενώ ο αιματηρός αγώνας για την εξουσία είχε αποτέλεσμα την εξόντωση της βασιλικής οικογένειας, σε μια ακολουθία γεγονότων που παραπέμπουν εντυπωσιακά σε κάτι που θα είχε γραφτεί για τη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά, με τη φιγούρα της Ολυμπιάδας, μητέρας του Αλεξάνδρου, να δεσπόζει, αφήνοντας...κατά πολύ πίσω της την αντίστοιχη βασιλομήτορα του «Game of Thrones»- την αδίστακτη και συνάμα πανέμορφη Σερσέι Λάνιστερ.

Ο «Πόλεμος των Δύο Βασιλισσών»

Ωστόσο, η Ολυμπιάδα δεν ήταν η μοναδική ισχυρή γυναικεία παρουσία στο «παιχνίδι του στέμματος» για την αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου. Η Ρωξάνη, σύζυγός του νεκρού Μακεδόνα βασιλιά και μάνα του μόνου γιου του ήταν άλλη μία (και μάλιστα έτρεφε ισχυρές φιλοδοξίες, όπως έδειξαν οι ενέργειές της στη συνέχεια, μεταξύ των οποίων και η δολοφονία της Στάτειρας, κόρης του Δαρείου και δεύτερης συζύγου του Αλεξάνδρου), καθώς και η Ανταία, η οποία μετονομάστηκε αργότερα σε Ευρυδίκη: πρόκειται για τη σύζυγο του ετεροθαλούς και με νοητική υστέρηση ετεροθαλούς αδελφού του Αλεξάνδρου, Φιλίππου του Αρριδαίου. Η Ευρυδίκη, προσεταιριζόμενη την παράταξη του Αντιπάτρου και του γιου του, Κασσάνδρου (είχαν παραμείνει στη Μακεδονία κατά την εκστρατεία, κυβερνώντας την Ελλάδα στη θέση του βασιλιά, και ήταν ορκισμένοι εχθροί της Ολυμπιάδας, η οποία επεδίωκε από παλιά να παίξει σημαντικό ρόλο στα δρώμενα) αποτέλεσε ισχυρή αντίπαλο της Ολυμπιάδας, την οποία και αντιμετώπισε σε έναν «πόλεμο βασιλισσών»- ένα από τα πλέον τύπου «Game of Thrones» κεφάλαια των πολέμων των διαδόχων.

Ο Φίλιππος ο Αρριδαίος από νωρίς αποτέλεσε «όργανο» στα χέρια των αντιπάλων της παράταξης της Ολυμπιάδας και του Περδίκκα, η οποία επεδίωκε την εδραίωση του γιου του Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης, Αλεξάνδρου Δ', στον θρόνο. Η Ευρυδίκη, κόρη της Κυνάνης (κόρης του Φιλίππου του Β' από την Ιλλύρια πριγκίπισσα Αυδάτη και ετεροθαλούς αδελφής του Αλεξάνδρου) η οποία είχε εκπαιδεύσει την Ευρυδίκη στις τέχνες του πολέμου) συνόδεψε τη μητέρα της σε ένα τολμηρό ταξίδι στην Ασία, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο της Κυνάνης στα χέρια ανδρών του Αλκέτα. Ωστόσο η μοίρα της Ευρυδίκης θα ήταν διαφορετική: ο θάνατος της Κυνάνης επηρέασε τους στρατιώτες, οι οποίοι έτρεφαν σεβασμό απέναντι στην κόρη της, μέλους της βασιλικής οικογένειας. Αυτό εξανάγκασε τον Περδίκκα να την παντρέψει με τον Φίλιππο τον Αρριδαίο-που τύποις, αν και πνευματικά καθυστερημένος, ήταν θεωρητικά διάδοχος του Αλεξάνδρου (τουλάχιστον, όσον αφορούσε στο βασίλειο της Μακεδονίας), μέχρι τη γέννηση του γιου του Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης.

Μετά τον θάνατο του Περδίκκα η Ευρυδίκη έκανε την κίνησή της, απαιτώντας μερίδιο στη διακυβέρνηση . Η επιρροή της στον στρατό και η θέση της ως συζύγου του Φιλίππου του Αρριδαίου και κατ'επέκταση βασίλισσας την βοήθησαν να αναλάβει de facto καθήκοντα αντιβασιλέα στο βασίλειο της Μακεδονίας. Ωστόσο, λίγο μετά αυτό άλλαξε, με την επιστροφή του Αντιπάτρου από τη νότια Ελλάδα, όπου είχε επικρατήσει (με τη βοήθεια του Κρατερού) επί των πόλεων κρατών που είχαν στασιάσει, στη διαμάχη που έμεινε γνωστή ως Λαμιακός Πόλεμος.

Η Ευρυδίκη προσπάθησε να πάρει με το μέρος της το στράτευμα με έναν φλογερό λόγο, ο οποίος όμως δεν πέτυχε τον σκοπό του: οι στρατιώτες αποφάσισαν υπέρ του Αντιπάτρου, που ανέλαβε την «κηδεμονία» του βασιλιά, Φιλίππου του Αρριδαίου και τη θέση του αντιβασιλέα. Η Ευρυδίκη ανέκτησε ισχύ μετά τον θάνατο του Αντιπάτρου, όταν- εξαιτίας της ανεπάρκειας του Πολυπέρχοντα, που είχε διαδεχτεί ως αντιβασιλέας τον Αντίπατρο- συγκέντρωσε στρατό, συμμάχησε με τον Κάσσανδρο, γιο του Αντιπάτρου και έδειξε την πρόθεσή της να παίξει σημαντικό ρόλο στο «παιχνίδι του στέμματος». Απέναντί της βρήκε, όπως ήταν φυσικό, τον Πολυπέρχοντα, που εξεστράτευσε εναντίον της από την Ήπειρο, με την υποστήριξη του Αιακίδη, βασιλιά της Ηπείρου, της Ολυμπιάδας και της Ρωξάνης. Ωστόσο, ο «πόλεμος των δύο βασιλισσών» δεν θα είχε αίσιο τέλος για την Ευρυδίκη, καθώς η παρουσία της μάνας του Αλέξανδρου στο απέναντι στρατόπεδο ήταν αρκετή για να της στερήσει την πίστη των στρατευμάτων της στην κρίσιμη αναμέτρηση.

Η Ευρυδίκη διέφυγε στην Αμφίπολη, αλλά σύντομα αιχμαλωτίστηκε και φυλακίστηκε. Το τέλος της ήρθε όταν η Ολυμπιάδα, φοβούμενη την απήχηση που είχε η αιχμαλωσία της αντίπαλης βασίλισσας στον μακεδονικό στρατό, της έστειλε στη φυλακή ένα ξίφος, ένα σκοινί και ένα κύπελλο με δηλητήριο, για να επιλέξει τον τρόπο του θανάτου της. Η νεαρή βασίλισσα επέλεξε να κρεμαστεί, παραμένοντας αλύγιστη στο τέλος και ευχόμενη στην Ολυμπιάδα να της επιστραφούν τα «δώρα» της. Ο Φίλιππος ο Αρριδαίος θανατώθηκε επίσης κατόπιν εντολών της Ολυμπιάδας, όπως και άλλοι συγγενείς και φίλοι του Αντιπάτρου και του Κασσάνδρου, με τη μητέρα του Αλεξάνδρου να θεωρεί ότι είχε εδραιώσει τον εγγονό της, Αλέξανδρο Δ', στον θρόνο.

Ωστόσο τα δεδομένα άλλαξαν σύντομα, με την επιστροφή του Κασσάνδρου στη Μακεδονία, ο οποίος πολιόρκησε την Ολυμπιάδα στην Πύδνα, με αποτέλεσμα την παράδοσή της, κατόπιν διαβεβαίωσης του Κασσάνδρου ότι δεν θα πείραζε αυτήν και τον σωματοφύλακά της, Αριστόνα τον Πελλαίο, που κρατούσε την Αμφίπολη. Παρόλα αυτά ο Αριστόνους δολοφονήθηκε και η Ολυμπιάδα δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Οι στρατιώτες αρνήθηκαν να εκτελέσουν τη μάνα του Αλεξάνδρου, όμως αυτό δεν την έσωσε, καθώς το τέλος της ήρθε δια λιθοβολισμού από τους συγγενείς όσων είχαν θανατωθεί κατά τις εντολές της. 
Ο Κάσσανδρος (ο οποίος φρόντισε να συνδεθεί με τη βασιλική οικογένεια μέσω του γάμου του με την ετεροθαλή αδελφή του Αλεξάνδρου, Θεσσαλονίκη) ήταν πλέον απόλυτος κυρίαρχος του βασιλείου της Μακεδονίας (τουλάχιστον, όσον αφορά στους εσωτερικούς του αντιπάλους) και έθεσε τη Ρωξάνη με τον γιο της, Αλέξανδρο Δ', υπό περιορισμό στην Αμφίπολη. Ο γιος του Μ. Αλεξάνδρου δηλητηριάστηκε σε ηλικία 13 ετών, μαζί με τη μητέρα του, το 311 ή 309 π.Χ.

Το κεφάλαιο της εν λόγω αντιπαράθεσης ήταν μόνο ένα από το σύνολο της ιστορίας των ελληνιστικών βασιλείων, μπροστά στην οποία πραγματικά ωχριά κάθε «Game of Thrones», όσον αφορά στην ένταση, τη φιλοδοξία και την πολυπλοκότητα του αγώνα για την κατάκτηση της εξουσίας. Πιο κοντά στην ολοκλήρωση του οράματος της επανενοποίησης των κτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου έφτασε ο Σέλευκος, με τη νίκη του το 281 π.Χ επί του Λυσίμαχου, που τερμάτισε τους γενικευμένους πολέμους. Ωστόσο η δολοφονία του από τον Πτολεμαίο Κεραυνό έδωσε τέλος στα σχέδιά του. Τα τελικά ελληνιστικά βασίλεια, όπως διαμορφώθηκαν, ήταν των Αντιγονιδών (Μακεδονία- κεντρική Ελλάδα), των Ατταλιδών (Πέργαμος), των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο και των Σελευκιδών στη Συρία και τη Μεσοποταμία (συν το Ελληνο-Βακτριανό και το Ινδοελληνικό βασίλειο, που αποτέλεσαν «τέκνα» του βασιλείου των Σελευκιδών).